Τεύχος 1

EDITORIAL

Η εστίαση αυτού του πρώτου τεύχους στη δεκαετία του 1940 έχει την εξήγησή της: το περιοδικό 20ός αιώνας, γεννήθηκε ως ιδέα ύστερα από μια διημερίδα του Δικτύου Μελέτης Εμφυλίων Πολέμων που είχε θέμα: «Αναζητώντας νέες ερευνητικές κατευθύνσεις για τη δεκαετία…

Περισσότερα

ΑΡΘΡΑ

Οι νεκροί του νομού Πέλλας κατά την Κατοχή 1941-1944

Η παρούσα έρευνα περιλαμβάνει τους νεκρούς κατοίκους του νομού Πέλλας και τα πρόσωπα που σκοτώθηκαν στο νομό με καταγωγή από άλλες περιοχές της χώρας και ο θάνατός τους οφείλεται σε βίαια αίτια (εκτελέσεις, δολοφονίες, πείνα), αίτια που συνδέονται άμεσα με…

«Roba e via»: οι διώξεις του άμαχου ελληνικού πληθυσμού κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου στην Αλβανία

Οι πληθυσμιακές μετακινήσεις, ως εγγενές χαρακτηριστικό των πολεμικών συγκρούσεων, συγκεντρώνουν εδώ και χρόνια το ενδιαφέρον των ερευνητών. Η μελέτη των βίαιων απομακρύνσεων αμάχων από τις εμπόλεμες περιοχές έχει συνεισφέρει στην έρευνα, κυρίως με τη χρήση της προφορικής ιστορίας ως μεθοδολογικού…

Διερμηνείς: μια ιστορία για τους ανώνυμους της Iστορίας

«Ο δήμαρχος του Φλερύ ήξερε ότι η μητέρα μου μιλούσε τα γερμανικά, και γι’ αυτό της ζήτησε να εκτελεί χρέη διερμηνέα κάθε φορά που προέκυπταν διαφορές μεταξύ των χωρικών και των Γερμανών αξιωματικών των στρατιωτικών δυνάμεων κατοχής».[1] Με αυτόν τον…

Η περίοδος διοίκησης του ΕΑΜ στη Ροδόπη: προσπάθειες ανασυγκρότησης της περιοχής (Σεπτέμβριος 1944 – Μάρτιος 1945)

Με την πολιτειακή αλλαγή της 9ης Σεπτεμβρίου του 1944 στη Βουλγαρία, την κατάληψη της εξουσίας από το Πατριωτικό Μέτωπο και την υπογραφή ανακωχής, δόθηκε η δυνατότητα στο Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) να αναλάβει την πολιτική εξουσία των περιοχών που μέχρι…

«Βουλγαρογραμμένοι». Μια πρώτη προσπάθεια προσέγγισης μιας αποσιωπημένης πτυχής της βουλγαρικής κατοχής στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη

Στις 20 Απριλίου του 1941, λίγες ημέρες μετά την κατάληψη της περιοχής από τα γερμανικά στρατεύματα, τμήματα της 2ης Βουλγαρικής Στρατιάς διέσχισαν τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα προχωρώντας με τον τρόπο αυτό στη στρατιωτική κατάκτηση της περιοχής που εκτείνονταν από την ανατολική…

Προσεγγίζοντας την «Εαμοκρατία» στην Αλεξανδρούπολη

Μετά την απελευθέρωση των αστικών κέντρων της γερμανικής κατοχικής ζώνης του Έβρου, τμήματα του ΕΛΑΣ έκαναν «επίσημη» είσοδο στην Αλεξανδρούπολη από τη γέφυρα της Μαΐστρου και πρώτοι μπήκαν έφιπποι οι Αλεξανδρουπολίτες ελασίτες αξιωματικοί Κώστας Δαλαμπίνης και Διαμαντής Παγιώτας (Μίμης) μαζί…

Γιουγκοσλάβοι κρατούμενοι σε αναγκαστική εργασία στη Θεσσαλονίκη και τη Λαμία, 1943-1944

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη, στα διαφόρων τύπων ναζιστικά στρατόπεδα που δημιουργήθηκαν, φυλακίστηκαν και έχασαν τη ζωή τους χιλιάδες πολίτες. Αυτά ήταν ταυτόχρονα και πηγές ομήρων για τα μαζικά γερμανικά αντίποινα σε όλη την περίοδο της…

Η θεματολογία της αθηναϊκής επιθεώρησης στη δεκαετία του 1940

Η αθηναϊκή επιθεώρηση, το θεατρικό είδος που ασχολείται κατεξοχήν με την επικαιρότητα, ήρθε αντιμέτωπη στη δεκαετία του 1940 με κορυφαία ιστορικά γεγονότα: ο ελληνοϊταλικός πόλεμος, η Κατοχή, τα Δεκεμβριανά, ο Εμφύλιος και οι παγκόσμιες πολιτικές εξελίξεις πρόσφεραν πλούσια θεματολογία στους…

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ

Οι αφανείς της δεκαετίας του 1940

Τασούλα Βερβενιώτη, Οι άμαχοι του ελληνικού εμφυλίου. Η δυναμική της μνήμης, Εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα 2021, σελ. 648

Περισσότερα
Εφαρμοσμένη δημόσια ιστορία στον Γράμμο

Ραϋμόνδος Αλβανός, Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες, Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2022, σελ. 181

Περισσότερα
Η σχέση μας με το παρελθόν

Αιμιλία Σαλβάνου, Πώς μαθαίνουμε Ιστορία χωρίς να τη διδαχθούμε; Ιστορική κουλτούρα, δημόσια ιστορία, ιστορική εκπαίδευση, Εκδόσεις Ασίνη, Αθήνα 2021, σελ. 271

Περισσότερα