Τεύχος Τρέχoν

EDITORIAL

Άλλο ένα τεύχος του περιοδικού Εικοστός Αιώνας ξεκινά το ταξίδι του. Αυτή τη φορά περιλαμβάνει ένα αφιέρωμα στη Μεταπολίτευση, μια κατεξοχήν κομβική στιγμή της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, με αφορμή την επέτειο των 50 χρόνων από την πολιτική αλλαγή του 1974.…

Περισσότερα

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ, 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ

50 χρόνια δημοκρατία: μια πρόκληση για τους ιστορικούς

Η επέτειος των 50 χρόνων από την πτώση της δικτατορίας και την επαναθεμελίωση της δημοκρατίας αποτελεί ευκαιρία για έναν κριτικό αναστοχασμό της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Ο αναστοχασμός θα πρέπει να ξεκινήσει από τους ίδιους τους όρους που χρησιμοποιούμε για να…

Το κομματικό σύστημα 1974-2024: μια συνοπτική περιοδολόγηση

Παρότι η παρούσα προσπάθεια ανάλυσης και περιοδολόγησης του ελληνικού κομματικού συστήματος κατά τα τελευταία πενήντα χρόνια βασίζεται σε μια εκτενή βιβλιογραφία, για πρακτικούς λόγους δεν υπάρχουν βιβλιογραφικές αναφορές στο παρόν κείμενο. Κάτι τέτοιο θα μεγάλωνε σημαντικά το μέγεθος του κειμένου…

Από τη Χούντα στη Μεταπολίτευση: από την εργαλειοποίηση της μνήμης των νεκρών στρατιωτών του Εμφυλίου Πολέμου στην περιθωριοποίηση και τη λήθη

Στη μετεμφυλιακή Ελλάδα παρουσιάζονται όλες οι αναμενόμενες συνέπειες ενός Εμφυλίου Πολέμου στο δημόσιο λόγο, στις πολιτικές διαχείρισης της μνήμης, στις δημόσιες επιτελέσεις και στα σύμβολα που χρησιμοποιούνταν. Ένας εμφύλιος πόλεμος επιφέρει στην κοινωνία μια πολλαπλότητα κατακερματισμένων και διαιρεμένων μνημών λόγω…

Χωρικές εγγραφές της συλλογικής μνήμης μετά τη Μεταπολίτευση: μνήμες, σιωπές και φαντάσματα των βασανιστηρίων της Χούντας

Πώς έχει εγγραφεί στη συλλογική μνήμη η περίοδος της Χούντας από τη Μεταπολίτευση μέχρι και σήμερα; Τι παραμένει σε δημόσια θέα και τι αποσιωπάται; Γιατί υπάρχει αυτή η επιλεκτικότητα; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που βρίσκονται στον πυρήνα του…

Μνήμη της δεκαετίας του ’40 και Μεταπολίτευση: η κηδεία του Μήτσου Παρτσαλίδη ως σύμβολο Εθνικής Συμφιλίωσης

Τα τελευταία δύο χρόνια, με αφορμή την επερχόμενη συμπλήρωση πενήντα ετών από την ίδρυση της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, έχει προκύψει ένας δημόσιος διάλογος που σε μεγάλο βαθμό έχει τον χαρακτήρα της αποτίμησης μίας πολυετούς ιστορικής περιόδου·στερέωση της δημοκρατίας, θεσμική σταθερότητα,…

Μεταπολίτευση, Τύπος και η εικόνα του Γερμανού στο δημόσιο λόγο: το παράδειγμα των «μαύρων επετείων»

Τον Ιούλιο του 1974 το στρατιωτικό καθεστώς της 21ης Απριλίου του 1967 κατέρρευσε μπροστά στο «βάρος της πολιτικής ηλιθιότητας» των επικεφαλής του στον απόηχο της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Η αποκατάσταση της δημοκρατίας, που πραγματοποιήθηκε με βελούδινο τρόπο, έβγαλε τη…

Η επίδραση των εκλογών του 1977 στον ορίζοντα προσδοκιών της ελληνικής κοινωνίας

Η Ελλάδα το 1974 βρέθηκε ενώπιον μιας εθνικής κρίσης με δεδομένη την αποτυχία υπεράσπισης της Κύπρου κατά την εισβολή της Τουρκίας στη Μεγαλόνησο και μιας διαδικασίας πολιτειακής και πολιτικής μετάβασης μετά την κατάρρευση του στρατιωτικού καθεστώτος, το οποίο αποφάσισε να…

Εθνικές εκλογές 1981: oι προεκλογικές συγκεντρώσεις και η «μάχη» της αφίσας μέσα από τον Τύπο

Οι προεκλογικές συγκεντρώσεις αποτέλεσαν διαχρονικά κορυφαίο γεγονός της εκστρατείας των κομμάτων και βασικό στοιχείο της νεότερης πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας. Ο χαρακτήρας, όμως, που έλαβαν κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο μπορεί να αναχθεί στη δεκαετία του 1960 και στον «Ανένδοτο αγώνα»…

ΠΑΣΟΚ και τηλεόραση στη Μεταπολίτευση: φεμινισμός, ισότητα και γυναικείες ταυτότητες στη μικρή οθόνη, στη δεκαετία του ’80

Η δεκαετία του ’80 αποτέλεσε για την Ελλάδα μία περίοδο τομής, μία αλλαγή εποχής. Ήταν η περίοδος εκείνη κατά την οποία αναδιαμορφώθηκε η ελληνική κοινωνία μέσα από μία σειρά από κοινωνικές και θεσμικές αλλαγές οι οποίες είχαν σκοπό να οδηγήσουν…

Ευθύνες των ιστορικών και ιστορικές ευθύνες: σκέψεις για τα 50 χρόνια της μετάβασης στη Δημοκρατία με αφορμή ένα συνέδριο Ιστορίας

Σκοπός αυτού του κειμένου δεν είναι η επιστημονική μελέτη ή μια προσπάθεια συγκριτικής προσέγγισης των περιπτώσεων που στοιχειοθέτησαν αυτό που ονομάστηκε «τρίτο κύμα εκδημοκρατισμού» (Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα), ιστορικά ζητήματα με τα οποία μόνο περιφερειακά έχω ασχοληθεί. Η σκέψη, ουσιαστικά, μιας…

ΑΡΘΡΑ

To άγνωστο ιταλικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στην Κατούνα Αιτωλοακαρνανίας

Εξετάζοντας την υπάρχουσα έρευνα γύρω από την ελληνική εκδοχή των στρατοπέδων συγκέντρωσης, το στρατόπεδο Χαϊδαρίου στην Αθήνα, όπως και το στρατόπεδο «Παύλος Μελάς» στη Θεσσαλονίκη αποτελούν αναμφίβολα, τα δύο περισσότερο εμβληματικά και γνωστά, ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Ο αριθμός των κρατουμένων,…

Οι τελετουργικές πρακτικές ως μέσο διατήρησης της κοινωνικής συνοχής της υπαίθρου κατά τον Εμφύλιο – Ερευνητικό παράδειγμα: Επταχώρι Καστοριάς

Το παρόν άρθρο έχει σκοπό να εξετάσει τους μηχανισμούς τελετουργοποίησης[1] της υπαίθρου κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Πιο συγκεκριμένα, με επίκεντρο την κοινωνική κρίση που προκάλεσε ο εμφύλιος πόλεμος, γίνεται προσπάθεια σκιαγράφησης όλων εκείνων των πρακτικών, κοινωνικών και ψυχολογικών, που…

«Το ζήτημα των δυσώνυμων οίκων. Να κλείσουν, αλλά μόνον για κοινωνικούς λόγους»: Πορνεία, ηθικός πανικός και κρατικές πολιτικές ελέγχου στη μεταπολεμική Θεσσαλονίκη

Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, η περιοχή της Μπάρας στη Θεσσαλονίκη, που είχε μακρά ιστορία στον κόσμο της παραοικονομίας και του εγκλήματος ήδη από το Μεσοπόλεμο, συγκέντρωσε ξανά τους αγαπητικούς, τους νταβατζήδες και τους νταήδες, μόνο που, τότε το χώρο…

IN MEMORIAM

Στη μνήμη Ανδρέα Βενιανάκη (1965-2024)

Προσφάτως έφυγε από τη ζωή ο διακεκριμένος ιστορικός ερευνητής Ανδρέας Βενιανάκης ύστερα από άνιση μάχη που έδωσε με τα σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε τα τελευταία χρόνια. Ο Ανδρέας, εξαιρετικός φίλος και συνεργάτης, παντρεμένος με δύο παιδιά, είχε κερδίσει την…

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ

Το ΚΚΕ και η παγκόσμια κομμουνιστική κοινότητα

Νίκος Μαραντζίδης, Στη σκιά του Στάλιν. Μια παγκόσμια ιστορία του ελληνικού κομμουνισμού, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2023, σελ. 396

Περισσότερα
Μια κοινωνική και πολιτική ιστορία της Κατοχής

Μενέλαος Χαραλαμπίδης, Οι δωσίλογοι. Ένοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2024, σελ. 417

Περισσότερα
Σαν τι μοιάζει μια λαϊκή εξέγερση;

Λεωνίδας Καλλιβρετάκης, Το Πολυτεχνείο έξω από το Πολυτεχνείο. Οι αφανείς πρωταγωνιστές της εξέγερσης του 1973, Εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα 2023, σελ. 308

Περισσότερα
Αρχαιοπολιτικός λόγος και «υπερβατική» ιστορία της τέχνης

Δημήτρης Πλάντζος, Αρχαιοπολιτική, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2023, σελ. 88

Περισσότερα